Kwalifikowane usługi zaufania pozwalają na załatwienie wielu spraw drogą elektroniczną, bez wychodzenia z domu. Dzięki częstym nowelizacjom przepisów prawa, są one coraz powszechniej stosowane w procesach biznesowych i sektorze publicznym. W tym artykule omawiamy wszystkie rodzaje usług, które usprawniają codzienną pracę firm i instytucji na terenie Unii Europejskiej.
Czym są usługi zaufania?
Usługi zaufania są usługami elektronicznymi, wśród których jedną z najpopularniejszych jest kwalifikowany podpis elektroniczny. Dzięki aktom prawnym tj. europejskie rozporządzenie eIDAS oraz Ustawa o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej, mogą być one wykorzystywane powszechnie, zastępując m.in. odręczny podpis umieszczany w tradycyjnych dokumentach papierowych. Ale nie tylko! Inne usługi zaufania wykorzystywane są także do uwierzytelniania witryn internetowych albo w celu sprawdzania, czy podpis elektroniczny był ważny w momencie podpisywania danego dokumentu.
Kwalifikowani dostawcy usług zaufania
Usługi zaufania są usługami komercyjnymi, a ich zakup możliwy jest dzięki kwalifikowanym dostawcom usług zaufania. Są to przedsiębiorstwa, które przeszły audyt oceny zgodności z rozporządzeniem eIDAS i uzyskały specjalny wpis do rejestru od prezesa Rady Ministrów. Jednostką nadzorującą pracę dostawców jest narodowe Centrum Certyfikacji (NCCert), za które odpowiada Narodowy Bank Polski. Powszechnie stosowane usługi zaufania można kupić m.in. w Centrum Certyfikacji EuroCert.
Rodzaje usług zaufania
Wśród rodzajów usług zaufanych najpowszechniej stosowany jest kwalifikowany podpis elektroniczny, który można używać na terenie całej UE. Są to także pieczęć elektroniczna, znaczniki czasu, konserwacja i walidacja e-podpisu oraz e-pieczęci, usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego, a także certyfikaty zgodne z unijną dyrektywą PSD2.
Kwalifikowany podpis elektroniczny
Podpis elektroniczny kwalifikowany służy do podpisywania e-dokumentów danymi osobowymi i – dzięki odpowiednim przepisom prawa – jest zrównany z podpisem odręcznym. Jego zastosowanie sprawia, że dane pismo nie wymaga już wersji papierowej. Takim podpisem można opatrzyć niemalże każdy dokument elektroniczny, który będzie pociągał za sobą takie same skutki prawne, jak w przypadku podpisu tradycyjnego.
Kwalifikowana pieczęć elektroniczna
Pieczęć kwalifikowana może zostać wydana dla podmiotu, który posiada osobowość prawną, np. firmy czy instytucji administracji publicznej. W pieczęci umieszczane są tylko dane firmowe (bez danych osobowych), dzięki czemu proces opieczętowania dokumentów można znacznie przyspieszyć. E-pieczęć stosuje się np. w celu automatyzacji pieczętowania pism danymi przedsiębiorstwa. Narzędzie sprawdza się np. w tych firmach, które chcą masowo podpisywać faktury, zachować autentyczność i integralność przesłanych dokumentów oraz zaoszczędzić pieniądze na wydrukach.
Kwalifikowany znacznik czasu
Zastosowania kwalifikowanego znacznika czasu pozwala na poznanie precyzyjnej daty powstania e-dokumentu. Znakowanie czasem bazuje na niezależnym źródle czasu, określanym przez dostawców usług zaufania, co powoduje, że nie pochodzi ono z serwera czy systemu operacyjnego komputera. Dzięki temu możliwe jest ustalenia istnienia danego pisma w konkretnym momencie, co zabezpiecza interesy firm i instytucji np. na wypadek sporów sądowych. Znaczniki czasu stosowane są zazwyczaj razem z podpisami i pieczęciami elektronicznymi.
Certyfikaty PSD2
Do usług zaufania należy także wydawanie certyfikatów PSD2, zgodnych z dyrektywą Unii Europejskiej z 14 września 2019 r., która dotyczy usług płatniczych. W myśl prawa unijnego certyfikaty takie zobowiązane są uzyskać podmioty niebankowe lub te, które starają się o licencję instytucji płatniczej od KNF. Certyfikaty PSD2 obejmują m.in. certyfikaty do uwierzytelniania witryn internetowych, które szyfrują dane w odpowiedni sposób, aby ochronić je przed wszelkimi atakami cyberprzestępców.
Konserwacja podpisu kwalifikowanego i pieczęci elektronicznej
Usługa pozwala na uzyskanie informacji o tym, że certyfikat podpisu lub pieczęci był ważny w momencie użycia danego narzędzia. Konserwacja podpisu lub pieczęci to cykliczne (nie jednorazowe) dodawanie znacznika czasu do podpisanego e-dokumentu, które wykorzystuje bardziej zaawansowane standardy szyfrujące. Usługa jest najczęściej wykorzystywana do prowadzenia elektronicznych archiwów dokumentów. Dzięki niej można ochronić podpis lub pieczęć przed deszyfracją, co mogłoby naruszyć integralność danych.
Walidacja podpisu kwalifikowanego i pieczęci elektronicznej
Walidacja podpisów i pieczęci elektronicznych wykorzystywana jest do sprawdzania ich autentyczności. Zastosowanie tej usługi daje gwarancję, że cyfrowe dokumenty nie zostały sfałszowane i podpisano je zgodnie z przyjętymi wymogami prawnymi. W ten sposób można sprawdzić np. autentyczność faktur podpisanych elektronicznie.
Rejestrowane doręczenia elektroniczne
Doręczenia elektroniczne służą dostarczaniu pism do obywateli drogą elektroniczną z takim samym skutkiem, jak w przypadku listu poleconego za potwierdzeniem odbioru lub osobistej wizyty w urzędzie. Kwalifikowane e-doręczenia mają być powszechnie wykorzystywane w procesach administracyjnych do 2023 roku. Taka usługa umożliwia znaczną eliminację dokumentów papierowych oraz generowanie realnych oszczędności w sektorze publicznym.
Podsumowanie
Celem wszystkich usług zaufania jest poprawa bezpieczeństwa transakcji elektronicznych, które zachodzą pomiędzy osobami fizycznymi, przedsiębiorstwami i instytucjami publicznymi. Dzięki stosowaniu, można szybko i sprawnie załatwić wiele spraw, które do tej pory wymagały skorzystania z usług pocztowych czy zaplanowania osobistego spotkania z urzędnikiem lub kontrahentem. W Polsce usługi zaufania mocno wspierają transformację cyfrową z zachowaniem ustalonych standardów UE, których zadaniem jest ochrona wszystkich użytkowników w ściśle określony sposób, zgodny z przepisami prawa.
