Metody weryfikacji i potwierdzania tożsamości

Weryfikacja tożsamości kojarzy się często z okazywaniem dowodu osobistego czy paszportu w celu poświadczenia konkretnych danych osobowych danej osoby. Wraz z rozwojem nowoczesnych technologii, wokół nas pojawiły się jednak nowe metody potwierdzenia tożsamości online, które stosowane są powszechnie w cyfrowym świecie. Na czym polegają różne rodzaje procesów weryfikacji tożsamości drogą elektroniczną? W jaki sposób chronią użytkowników Internetu przed bezprawnym wykorzystywaniem ich danych osobowych przez osoby nieupoważnione? Wszystkiego dowiesz się w tym artykule. 

Weryfikacja i potwierdzenie tożsamości – czym jest?

Weryfikacja tożsamości to proces, którego celem jest zapewnienie, że dana osoba fizyczna jest tą, za którą się podaje. Polega on na dostarczeniu odpowiednich danych identyfikacyjnych, które są niezbędne do dokonania konkretnej transakcji czy skorzystania z konkretnej usługi, np. otwarcia konta bankowego. Potwierdzenie tożsamości w najprostszej postaci wiąże się z fizycznym sprawdzeniem oficjalnie wydanych dokumentów, np. dowodu osobistego czy paszportu lub innej, oficjalnej dokumentacji prawnej. 

Ponieważ obecnie wiele procesów biznesowych przenosi się do sieci, w systemach internetowych powszechnie stosowana jest identyfikacja elektroniczna. Zdalne potwierdzenie tożsamości to po prostu weryfikacja tożsamości cyfrowej użytkownika, bez jego fizycznej obecności wymaganym miejscu. W działaniach online ma ona kluczowe znaczenie w zapobieganiu oszustwom i zapewnieniu zaufania do wielu usług, które realizowane są drogą internetową. 

Niezależnie od metody weryfikacji, celem tego procesu jest przeciwdziałanie kradzieży tożsamości w sieci. Wraz z dynamicznym wzrostem cyberprzestępczości, potwierdzenie tożsamości nabiera coraz większego znaczenia w ochronie danych osobowych czy finansowych.  

Weryfikacja i potwierdzenie tożsamości – metody

W realnym i internetowym świecie istnienie wiele różnych metod weryfikacji i potwierdzenia tożsamości. Polegają one m.in. na zestawieniu unikalnych informacji o użytkowniku ze sprawdzonym wcześniej zestawem danych, np. przechowywanym przez instytucje rządowe lub umieszczonych w urządzeniach mobilnych za pomocą biometrii. 

Weryfikację tożsamości można przeprowadzić online i offline, osobiście lub zdalnie – w zależności od okoliczności. Same metody weryfikujące tożsamość działają w różny sposób. Do najpowszechniejszych sposobów należą: 

• weryfikacja tożsamości na podstawie dokumentów, 
• potwierdzenie tożsamości u notariusza, 
• wideoweryfikacja, 
• weryfikacja dwuetapowa (2FA),
• potwierdzenie tożsamości z wykorzystaniem bankowości online,
• biometryczna weryfikacja tożsamości, 
• weryfikacja tożsamości Profilem Zaufanym, 
• weryfikacja tożsamości kwalifikowanym podpisem elektronicznym. 

Weryfikacja tożsamości na podstawie dokumentów 

Potwierdzenie tożsamości na podstawie dokumentów wymaga okazania fizycznego dowodu osobistego, dokumentu z aplikacji mObywatel (tzw. mDowód), paszportu, prawa jazdy. Podczas fizycznego spotkania, weryfikator sprawdza, czy dany dokument jest autentyczny. Pod uwagę są brane takie dane, jak imię, nazwisko, numer PESEL, numer dokumentu tożsamości, data i kraj wydania oraz data ważności dokumentu czy obywatelstwo. Weryfikacja dokumentów tożsamości pozwala również określić, czy dana osoba jest pełnoletnia.  

Weryfikację tożsamości z pomocą dokumentów praktykują m.in. instytucje finansowe, w tym banki, przestrzegające procedury KYC (Know Your Customer), która stanowi elementem polityki bezpieczeństwa na rzecz przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML). 

Potwierdzenie tożsamości u notariusza

Osobistą metodą potwierdzania tożsamości jest jej weryfikacja przez notariusza, który może wystawić różnego rodzaju poświadczenia. Przykładowo, poświadczenie dokumentu za zgodność z oryginałem sprawia, że kopia dokumentu nabiera mocy dokumentu urzędowego, przez co możliwe jest posługiwanie się jego wieloma egzemplarzami jednocześnie. 

W przypadku zawierania umów, notariusz może potwierdzić również, że konkretna osoba, o zweryfikowanej wcześniej tożsamości, podpisała własnoręcznie dokument w obecności zaufanej strony trzeciej. Dokument z podpisem poświadczonym notarialnym wskazuje nie tylko na autentyczność podpisu, ale także potwierdza istnienie dokumentu w momencie jego poświadczenia, co nazywane jest tzw. datą pewną.

Wideoweryfikacja 

Weryfikacja tożsamości użytkownika możliwa jest poprzez wideoweryfikację, która umożliwia szybkie rozpoczęcie współpracy z klientem i sprzedaż zaawansowanych produktów, bez konieczności wychodzenia z domu lub biura. Potwierdzenie tożsamości odbywa się poprzez rozmową online klienta i konsultanta, która trwa zazwyczaj kilka minut. Podczas wideoweryfikacji klient okazuje dowód tożsamości i często jest proszony o zrobienie kilku zdjęć dokumentu, twarzy,  wykonanie konkretnych gestów czy udzielenie odpowiedzi na pytania kontrolne. 

Weryfikacja dwuetapowa 

Weryfikacja dwuetapowa (inaczej 2FA lub Two-Factor Authentication) stanowi dodatkowy poziom zabezpieczenia, który używany jest do weryfikacji i potwierdzenia tożsamości osoby, która próbuje uzyskać dostęp do danego systemu, konta czy aplikacji. Proces ten wymaga dwóch odrębnych form uwierzytelnienia. W pierwszym etapie użytkownik podaje coś, co zna, np. hasło lub kod PIN. Drugi etap potwierdzenia tożsamości wymaga skorzystania z dodatkowej metody zabezpieczającej, np. jednorazowego kodu SMS, kodu przekazanego drogą mailową czy kodu z aplikacji uwierzytelniającej (np. Google Authenticator). Mogą to być również dane biometryczne (np. skan twarzy, tęczówki oka) czy urządzenia fizyczne, tj. token sprzętowy.  

Weryfikacja dwuetapowa jest szeroko stosowana w bankowości, mediach społecznościowych, usługach chmurowych i wielu innych aplikacjach, przez co pozwala zwiększyć bezpieczeństwo danych użytkowników.

Potwierdzenie tożsamości z wykorzystaniem bankowości online

Potwierdzenie tożsamości w usługach komercyjnych i publicznych możliwe jest za pośrednictwem bankowości elektronicznej. W tym przypadku użytkownik rozpoczyna weryfikację w danym serwisie, a następnie zostaje przekierowany do strony swojego banku. Tam loguje się i przekazuje swoje dane, a następnie powraca do właściwej witryny. 

Jedną z wygodnych metod potwierdzenia tożsamości poprzez bank jest także przelew weryfikacyjny. W tym przypadku użytkownik realizuje szybką płatność, np. na kwotę 1 zł, co pozwala mu na skorzystanie konkretnego produktu (np. otwarcie rachunku bankowego). 

Biometryczna weryfikacja tożsamości

Weryfikacja tożsamości za pomocą biometrii jest metodą automatycznego rozpoznawania danego użytkownika na podstawie jego unikalnych cech fizycznych. Metoda ta jest bardzo wygodna w użyciu i ma szerokie zastosowanie w wielu urządzeniach (np. smartfonach), które w ten sposób są chronione przed niechcianym dostępem. Uwierzytelnianie biometryczne może obejmować rozpoznawanie odcisków palców, skanowanie i rozpoznawanie tęczówki oka lub twarzy czy rozpoznawanie głosu. 

Biometryczne potwierdzenie tożsamości może być także wykorzystywane jako jeden z etapów uwierzytelnienia dwuskładnikowego, które chroni m.in. przed kradzieżą kont elektronicznych. 

Weryfikacja tożsamości Profilem Zaufanym

Profil Zaufany jest metodą weryfikacji i potwierdzania tożsamości, z której można skorzystać jedynie w polskich systemach obsługiwanych przez podmioty publiczne. Z pomocą Profilu Zaufanego możliwe jest uwierzytelnienie się w aplikacjach rządowych oraz podpisanie dokumentów podpisem elektronicznym. Podpis zaufany jest jednak skuteczny tylko w kontaktach z krajowymi urzędami. 

Rozwiązanie adresowane jest przede wszystkim do polskich obywateli. Cudzoziemcy mogą korzystać z Profilu Zaufanego, jeśli dysponują polskim numerem PESEL. 

Weryfikacja tożsamości kwalifikowanym podpisem elektronicznym

Wygodnym i szybkim sposobem potwierdzenia tożsamości jest korzystanie z kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Podpis ten jest narzędziem uniwersalnym, co sprawia, że może być stosowany zarówno w kontaktach z administracją publiczną, jak i wielu procesach biznesowych. 

Zgodnie z przepisami eIDAS, kwalifikowany podpis elektroniczny niesie za sobą takie same skutki, jak podpis własnoręczny. Dlatego użytkownik, który chce uzyskać taki podpis, musi przejść zaawansowany proces weryfikacji z przedstawicielem dostawcy usług zaufania, który potwierdzi jego tożsamość (np. osobiście lub poprzez wideoweryfikację). 

Podpis kwalifikowany służy nie tylko do podpisywania dokumentów elektronicznych. Stanowi również wszechstronne narzędzie, które może być używane do potwierdzania tożsamości w komercyjnych systemach ERP, podpisywania umów na odległość i wielu innych czynności transakcyjnych. 

Weryfikacja i potwierdzenie tożsamości – zalety i korzyści

Weryfikacja i potwierdzenie tożsamości pełnią znaczącą rolę w cyfrowym świecie. Procesy te są niezbędne zarówno dla firm, jak i osób fizycznych. 

Do najważniejszych korzyści, związanych ze stosowaniem weryfikacji tożsamości cyfrowej, należą: 

• zapobieganie oszustwom, 
• wysoki poziom ochrony danych,
• zapewnienie zgodności z przepisami, 
• szybszy dostęp do usług. 

Zapobieganie oszustwom

Weryfikacja tożsamości cyfrowej jest kluczowa w przeciwdziałaniu kradzieżą tożsamości, oszustwom phishingowym czy przejęciom kont i dostępu do najróżniejszych aplikacji. Potwierdzający tożsamość kontrahenta czy dostawcy usług, firma może być pewna, że ma do czynienia z rzetelnym i sprawdzonym partnerem biznesowym. Korzyścią jest tu ochrona firmy przed stratami wizerunkowymi i finansowymi.  

Wysoki poziom ochrony danych

Potwierdzenie tożsamości użytkowników przekłada się na większe bezpieczeństwo danych. Weryfikując tożsamość swoich pracowników, przedsiębiorstwa mogą lepiej kontrolować dostęp do poufnych informacji czy usług. Może to wpłynąć na zmniejszenie liczby naruszeń danych osobowych, a nawet cyberataków.  

Zapewnienie zgodności z przepisami

Weryfikacja tożsamości jest często wymagana w ramach procedur KYC (Poznaj Swojego Klienta, w skrócie PSK) oraz AML, których celem jest zapobieganie przestępstwom finansowym, m.in. praniu pieniędzy. Przestrzeganie niezbędnych wytycznych pomaga firmom unikać grzywien, sankcji prawnych oraz chroni ich reputację.

Szybszy dostęp do usług 

Cyfrowa weryfikacja tożsamości usprawnia proces rejestracji do wielu usług w sieci. Automatyczne procesy weryfikacyjne pozwalają na szybkie sprawdzenie użytkownika, bez konieczności analizowania jego dokumentów fizycznych. Przekłada się to na przyspieszenie rejestracji i uwierzytelnienia w wielu systemach, co poprawia poziom dostępności do wielu usług. 

Weryfikacja i potwierdzenie tożsamości – rozwiązania dla biznesu

Uniwersalnym rozwiązaniem dla biznesu, które umożliwia szybką weryfikację tożsamości i posiada wiele zastosowań, jest kwalifikowany podpis elektroniczny. Opatrzenie dokumentu elektronicznego takim podpisem pozwala na szybkie zweryfikowanie danych osoby podpisującej. Integracja e-podpisu z firmowymi systemami ERP za pomocą API umożliwia precyzyjne określenie, jaka osoba zalogowała się do aplikacji oraz jakie interakcje wykonała w jej ramach. Dodatkowo podpis kwalifikowany to idealna narzędzie, służące do uwierzytelnienia w systemach informatycznych polskiej administracji publicznej (np. PUE ZUS, e-KRS). 

Uzyskanie kwalifikowanego podpisu elektronicznego również wymaga przejścia przez proces weryfikacji tożsamości. Potwierdzenie danych przyszłego właściciela podpisu może nastąpić: 

• w punkcie stacjonarnym dostawcy usług zaufania (np. EuroCert), 
• w siedzibie firmy – Przedstawiciel dostawcy usług zaufania przyjeżdża bezpośrednio do klienta, 
• podczas wideoweryfikacji tożsamości online, 
• poprzez potwierdzenie tożsamości ważnym podpisem kwalifikowanym od innego dostawcy, 
• u notariusza – Notariusz potwierdza podpis odręczny na wydrukowanym wniosku o wydanie certyfikatu kwalifikowanego, a następnie poświadczenie wraz wnioskiem i umową wysyłane jest do dostawcy usług zaufania pocztą lub kurierem.